Gıda Okuryazarlığı Neden Önemli?

Dünya değişiyor, yediklerimiz de hem değişiyor hem çeşitleniyor. Daha sağlıklı gıdalar tüketmek istesek de günden güne bundan daha çok uzaklaşıyoruz. 

Bir gıdanın tarladan tabağımıza gelene kadar olan yolculuğunu bilmediğimiz için sadece üzerindeki etiketler ya da söylenenlerle bilinçlenebiliyoruz. Ne kadar dikkat etmeye çalışsak da ne yazık ki ince detaylarla yanıltılabiliyoruz. Fakat gıda okuryazarlığı hayat kalitemizi artıracak bir yetkinlik. 

Gıda okuryazarlığı temel olarak yiyeceklerimizin nereden geldiğini ve yiyecek seçimlerimizin çevremizdeki dünyayı sosyal, ekonomik ve çevresel olarak da nasıl etkilediğini bilmemizle ilgili. Bu şekilde sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirebiliyor, sağlıklı gıdaları nasıl seçebileceğimizi öğreniyor, gıda seçimimizin sağlığımızın üzerindeki etkilerini görebiliyoruz.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, sağlıksız beslenme kardiyovasküler hastalık, kanser, diyabet, obezite ve başka bir dizi kronik hastalık için en önemli risk faktörlerinden biri.

Daha sağlıklı bir yeme düzenini rutinimizin bir parçası haline getirmek ise uzun vadede sağlığımıza çok iyi geliyor.

Gıda okuryazarlığı iyi oluş halimize de çok ilgili.  Hem ruh sağlığımız hem de beden sağlığımızı odağa alıyor, bütüncül bir iyi oluş hali yakalıyoruz.

Günümüzde, hepimiz alışkanlıklarımız doğrultusunda besleniyoruz. Bu alışkanlıkları da ne yazık ki çok sık sorgulamıyoruz. Halbuki gıda sistemimiz birçok sorunu içerisinde barındırıyor. Obezite, iklim krizi, gıdaya erişim sorunları, gıda güvenliği, işçi hakları… Üstelik güvenilir bilgiye ulaşma yükü de genellikle tüketiciye kalıyor.

Peki kime güvenebiliriz? Hangi bilgiler doğru? Ne yemeliyiz?

Öncelikle gıdamızın bütünsel hikayesiyle yüzleşmeli, gıdanın arkasında yatanı sorgulamalıyız. Örneğin marketten aldığımız bir domateste nasıl tarım zehirleri kullanıldı, onu markete getirmek için kilometrelerce fosil yakıt yakıldı, “düşük kalorili” etiketiyle satılan o granola bardaki gerçek kalori sayısı; elmalarımızı hasat eden işçinin ücreti.

Yediğimiz her lokmanın bir hikayesi var. Gıda okuryazarlığı yediğimiz yemeğin hikayesini anlamamıza yardımcı oluyor. Bu da bilinçli seçimler yapmamızı sağlıyor.

Buna aldığınız paketli gıdaların etiketlerini daha bilinçli okuyarak başlayabilirsiniz.

Public Health Nutrition dergisinin 2014 yılında yayınladığı, Hindistanın en büyük iki metropolünde yapılan bir çalışmaya göre; marketlerden paketli gıda satın alan müşterilerin yaklaşık %81’i etiket üzerinde yalnızca üretim ve son kullanma tarihi ibarelerine bakıyorlar.

Üstelik aynı araştırmaya göre etiket bilgilerini de anlamak için çok teknik bulduklarını veya bu bilgiden yoksun olduklarını söylemişler.

Gıda etiketi okumaya genelde etiketin en üzerinde yazan porsiyon okuma ile başlayabilirsiniz.  Belirtilen değerler “100 gramda / 1 porsiyonda” gibi belirtilir. Bir paketin ne kadar porsiyon içerdiği de bu etikette yazabilir. Siz ne kadar yediğinizi bilirseniz bu değerleri karşılaştırabilirsiniz. 

Örneğin aldığınız paketli bir gıdanın üstünde 100 gramında ne kadar tuz olduğu yazıyor ise bunu tüm paketin gramına oranlayarak aldığınız tuz miktarına bakabilirsiniz. Belirtilen tuz miktarı günlük tuz alım miktarını geçiyorsa paketin tamamını yemeniz sağlıksız olacaktır.

Bu diğer belirtilen tüm yağ, kalori ve besin maddeleri için de geçerlidir.

Paketli bir gıdayı elimize aldığımızda içindekilere dair birkaç küçük satır yazı da görürüz. Burada içerikteki maddeler çoktan aza göre sıralanır. Kalın puntolarla yazılan yazılar ise alerjen ürünlerdir.

Fakat gıda okuryazarlığı yalnızca paketli gıdalarla bitmiyor. Paketsiz gıdalara dair bilgiyi nasıl edineceğiz? Üretirken yapılan hileler, şeffaf olmayan üretim süreçleri ve temiz olmayan üretim koşulları öğrenmesi zor fakat kaçınmamız gereken şeyler. Bu nedenle alabildiğimizin en iyisini almak, arkasındaki hikayeyi bilmek, üreticisine güvenmek çok önemli.

Temiz ve sağlıklı gıda herkesin hakkı. 

Gıda okuryazarlığı beslenmenin de ötesinde bir şey. Gıdayla olumlu bir ilişki kurmanın başlangıcı, aynı zamanda iyi oluş halinin de bir anahtarıdır. Bilinçli tercihler, dünyaya olan etkimizi de daha olumlu hale getireceğinden hem psikolojik hem de fiziksel olarak iyi oluş halimizin yani wellbeingimizin de bundan güçlendiğini söyleyebiliriz.

BUE olarak amacımız gıda okuryazarlığını artırmak, ürünlerimizi size bu beceriyi kazandıracak deneyimlerle sunmak! Bundan dolayı hem blog yazılarımızda hem de her ürünümüze ait deneyimlerde sizlerle bu işin inceliklerini, doğru gıdaya nasıl ulaşabileceğinizi ve bu alanda dikkat etmeniz gerekenleri adım adım anlatmayı kendimize görev ediniyoruz. İyi gıdanın peşindeyiz ve bu yolculuğa sizleri de davet ediyoruz!